İSİMLERİN ANLAMI – A HARFİ

ABDÜLVAHİD: (Ar.) Er. – Tek ve eşsiz olan, zatında sıfatlarında, hü­kümlerinde, işlerinde asla benzeri ol­mayan Allah’ın kulu. – Vahid kelimesi Cenab-ı Hakk’ın Kur’an’da zikredilen 99 isminden birisidir, (bkz. el-Vahid).

ABDÜLVALİ: (Ar.) Er. – Bütün alemleri ve meydana gelen bütün olayları tedbir ve idare eden Allah’ın kulu. – Vali, Esmau’l-Hüsna’dandır. (bkz. el-Vali).

ABDÜLVARİS: (Ar.) Er. – Gerçek servet ve zenginliklerin mutlak sahibi. Bütün zenginliklerin son ve asıl sahi­bi olan yüce Allah’ın kulu. – Varis ke­limesi Allah’ın isimlerindendir. (bkz. el-Varis).

ABDÜLVASİ: (Ar.) Er. – Vasi’nin kulu.Genişlik sahibi ve müsade edici, darlık, fakirlik ve sıkıntıdan münez­zeh olan Allah’ın kulu. – Vasi kelime­si, Allah’ın isimlerindendir. (bkz. el-Vasi).

ABDÜLVEDUD: (Ar.) Er. – Vedud’un kulu.- Allah’ın isimlerinden. Vedud; iyi amel sahibi kullarını se­ven, onlara rahmet ve rızasını yönel­ten, sevilmeye ve sayılmaya, dostluğu kazanılmaya yegane layık olan yüce Allah anlamındadır.

ABDÜLVEHHAB: (Ar.) Er. – Çok çeşitli nimetleri daima bağışlayan Allah’ın kulu. Vehhab, Allah’ın isimle-rindendir. – “Abd” takısı almadan kul­lanılmaz.

ABDÜLVEKİL: (Ar.) Er. – Kendisi­ne tevekkül edilen, kudretiyle kulları­nın işlerini halleden, onlara yardımcı olan yüce Allah’ın kulu. – Vekil. Al­lah’ın isimlerindendir. (bkz. el-Vekil).

ABDÜLVELİ: (Ar.) Er. – Kendisine iman edenlerin dostu ve yardımcısı. Yarattıklarına mütevelli ve nazar edi­ci olan Allah’ın kulu. – el-Veliyy keli­mesi Allah’ın isimlerindendir. (bkz. el-Veli).

ABDÜNNAFİ: (Ar.) Er. – Yararlı şeyleri ve sebeplerini kudretiyle yara­tan Allah’ın kulu. – Nafı kelimesi, Al­lah’ın isimlerindendir. (bkz. en-Nafı).

ABDÜNNASIR: (Ar.) Er. – Yardım eden, Yardımcıların en hayırlısı, mü’minlere nusrct ve zafer veren Allah’ın kulu. – Nasır, Allah’ın sıfatla-rındandır.

ABDÜNNASIR: (Ar.) Er. – Yardım­cı, yardım eden Allah’ın kulu.

ABDÜNNUR: (Ar.) Er. – Nur sahibi, aydınlık, parlaklık sahibi olan Al­lah’ın kulu. – Nur, Allah’ın isimlerin­dendir.

ABDÜRRAFİ: (Ar.) Er. – Rafı’nin kulu. (bkz. er-Rafi). Allah’ın isimle­rinden

ABDÜRRAHİM: (Ar.) Er. – Merha­metli, esirgeyen, koruyan, acıyan, ahirette mümin kullarına merhamet eden Allah’ın kulu.- er-Rahim, Al­lah’ın isimlerindendir.

ABDÜRRAUF: (Ar.) Er. – Çok lütuf, şevkat ve rahmet eden. Onları belli nimetlerle dengeli yaşatan, seviyelendiren Allah’ın kulu. (bkz. Rauf).

ABDÜRREŞİD: (Ar.) Er. – Allah’ın isimlerinden. Reşid’in kulu.- (bkz. er-Reşid).

ABDÜRREZZAK: (Ar.) Er. – Bütün mahlukların rızkını veren Allah’ın ku­lu. – Rezzak, Allah’ın isimlerindendir. “Abd” takısı almadan kullanılmaz.

ABDÜSSAMED: (Ar.) Er. – Kimse­ye hiçbir şeye muhtaç olmayan, Al­lah’ın kulu. – Samed, Allah’ın isimle­rindendir. “Abd” takısı almadan kul­lanılmaz. Türk dil kuralı açısından “d/t” olarak kullanılır.

ABDÜSSELAM: (Ar.) Er. – Barış, rahatlık, selamete çıkaran, selam eden, zevalsiz ebedi olan Allah’ın ku­lu. – es-Selam kelimesi, Allah’ın isim­lerindendir. “Abd” takısı almadan kullanılamaz.

ABDÜSSEMİ: (Ar.) Er. – Her şey­den arınmış olarak bütün sesleri, söz­leri ve kelimeleri işitip ayırdeden yü­ce Allah’ın kulu. (bkz. es-Semi’).

ABDÜSSETTAR: (Ar.) Er. – Günah­ları örten, gizleyen Allah’ın kulu.

ABDÜŞŞAHİD: (Ar.) Er. – Şahid’in kulu. Görünen ve görünmeyen eşya­nın hepsini görücü ve tasarruf edici olan ve her şeyi müşahade altında bu­lunduran Allah’ın kulu. – Şahid, Al­lah’ın isimlerindendir. (bkz. eş-Şahid).

ABDÜŞŞEKÜR: (Ar.) Er. – Emrine uyan, yasaklarından sakınan kullarını seven ve çok ikramda bulunan Al­lah’ın kulu. – Şekür, Allah’ın isimle­rindendir. “Abd” takısı almadan kullanılmaz.

ABDÜZZAHİR: (Ar.) Er. – Varlık ve birliği sonsuz sayıda eserler ve delil­lerle belli olan Allah’ın kulu. – ez-Za­hir, Allah’ın isimlerindendir. (bkz. ez-Zahir).

ABER: (Ar.) Er. – Hz. Nuh’un erkek torunu.

ABENDAM: (Fars.) Ka. – Güzel vü­cutlu, güzellik.

ABGUN: (Fars.) Er. – 1. Mavi renk. Gök. 2. Parlak. 3. Nişasta.

ABHER: (Ar.) Er. 1. Nergis çiçeği. 2. Yasemin. 3. Zerrin kadehi çiçeği. 4. Dolu kab.

ABILAY HAN: (Tür.) Er. – Orta cüz Kazak Hanı. Ülkesini Çinlilere, Hive hanlıklarına karşı ustaca savundu (1711-1781).

ABIŞKA NOYAN: (Tür.) Er. – İlhan­lı komutan. (XIII-XIV. yy.) bkz. Abuşga.

ABHİZ: (Fars.) Er. 1. Büyük dalga. 2. Kaynak. 3. Su yolu.

ABİD: (Ar.) Er. Allah’a ibadet eden, çok ibadet eden, zahid. Kullar, köle­ler.

ABİDE: (Ar.) Er. – Anıt. Önemli ve değerli yapıt.

ABİDİN: (Ar.) Er. – İbadet edenler-Zeyne’l-Abidin’den kısaltma isim ad. Zeynelabidin: Hz. Ali’nin torunların­dan biri, ibadet edenlerin ziyneti.

ABŞAR: (Ar.) Ka.- Şelale.

ABUŞKA: (Tür.) Er. – Koca, zevc, yaşlı erkek.

ABUZER: (f.a.i.) Er. – Altın suyu. Altın suyu gibi parlak ve görkemli. Yahut Ebu Zer (el-Gıfarî) isminin fo­netik değişikliğe uğramış şekli.

ABUZETTİN: (Ar.) Er. – Din yolun­da çabuk, hızlı giden

ACA: (Tür.) Er. 1. Amca, ağabey. 2. Güçlü kuvvetli, başladığı işi bitiren. 3. Büyük

ACABAY: (Tür.) Er. – (bkz. Aca).

ACAHAN: (Tür.) Er. – (bkz. Aca).

ACAR: (Tür.). 1. Becerikli. 2. Atıl­gan, ele avuca sığmaz. 3. Halk. 4. Ye­ni, taze- Erkek ve kadın adı olarak kullanılır (örfte). Acar, Sırrı: 1967 Dünya Güreş şampiyonu Türk.

ACARALP: (Tür.) Er. – Yiğit, bece­rikli, cesur kişi.

ACARBAY: (Tür.) Er. – Doğan Acarbay, olimpiyatlarda yarışmış Türk atlet, 1948.

ACARER: (Tür.) Er. – (bkz. Acaralp).

ACARKAN: (Tür.) Er. – (Acaralp).

ACARMAN: (Tür.) Er. – Çevik, be­cerikli, girişken.

ACARÖZ: (Tür.) Er. – Özünde yiğit­lik bulunan.

ACARSOY: (Tür.) Er. – Yiğit, soylu.

ACEM: (Ar.) Er. 1. Arap olmayan milletlerin hepsi 2. Açık ve doğru Arapça konuşamayan kimse 3. Özel­likle İranlı, İran halkından biri. Acem Bekir Efendi: Türk Reisü’l-Küttab, 1723.

ACER: (Ar.) Ka. – Hz. İsmail (a.s.)’in annesi (bkz. Hacer).

ACLAN: (Ar.) Er. – Hızlı, çabuk, telaşlı. Osman Bey ile çağdaş olan 14. yy. ortalarında yaşamış Karasi Beyi.

ACUN: (Ar.) Er. – Dünya, varlık.

ACUNAL: (Tür.) Er. – Dünyayı kap­sayan, dünyayı fetheden.

ACUNALP: (Tür.) Er. – (bkz. Acunal).

ACUNMAN: (Tür.) Er. – Dünyaca ta­nınmış, ünlü.

AÇANGÜL: (Tür.) Ka. – (bkz. Gül).

AÇE: (Tür.) Ka. – Sumatra adasının en kuzey kısmı. Önceleri burada Açe İslam devleti hüküm sürerdi. Şimdi ise Hollanda sömürgesidir.

AÇELYA İSMİNİN ANLAMI: (Yun.i.) Ka. – Kokusuz, fundagillerden çeşitli renklerde çiçek­ler açan bir bitki.

AÇIL: (Tür.) Ka. – Açılmak eylemin­den emir; serpil

AÇILAY: (Tür.) Ka. – Ayın dolunay halinde olmaya başlaması

AD: (Ar.) Er. – Çok eskiden Yemen taraflarında bulunan ve Hud peygam­ber tarafından imana getirilemediği için Allah tarafından yok edildiğine inanılan bir kavmin adı. Kur’an-ı Ke-rim’de bu kavim aynı isimle anılmış ve başlarından geçen hadiseler geniş­çe ele alınmıştır.

ADAHAN: (Tür.) Er. – Adanın haki­mi, yöneticisi.

ADAL: (Tür.) Er. – “Adın yayılsın, ün kazan” manasında.

ADALEDDİN : (Ar.) Er. – Dinin adaleti- Türk dil kuralı açısından “d/t” olarak kullanılır.

ADALET: (Ar.) Ka./Er. – 1. Hakka riayctkarlık, hak tanırlık, haklılık, doğruluk. 2. Haksızlıktan uzaklaşma. 3. Düzenli ve dengeli davranma. 4. Hakkaniyet.

ADANIR: (Tür.) Ka./Er. – Şanlı, şöhretli

ADEM İSMİNİN ANLAMI: (İb.h.i.) Er. 1. Allah’ın yarat­tığı ilk insan, insan soyunun atası ve ilk peygamberi. 2. Adam. 3. İyi, temiz kimse. Âdem (a.s.) ilk insan ve ilk isimlendirilen varlık. Kur’an’da Hz. Adem’in 25 yerde ismi geçer.

ADETULLAH: (Ar.) Er. – Allah’ın kanunu, ilahi sünnet.

ADEVİYE: (Ar.) Ka. 1. İyilik, yar­dımseverlik. 2. Ünlü hanım mutasav-vıfe.

ADIGÜZEL: (Tür.). Ka./Er. – Güzel isim. Verilen ismin güzel olması.

ADİL: (Ar.) Er. 1. Doğruluk göste­ren. Doğru. 2. Eşit, eş, müsavi. 3. Adaletli davranan. Kur’anî bir isimdir. Allah’ın emirlerini hakkıyla uygula­yan anlamına gelir. Raşid halifelerin 2. cisi Ömer b. el-Hattab’ın meşhur lakabı.

ADİLE İSMİNİN ANLAMI: (Ar.) Ka. 1. Doğruluk göste­ren. 2. Doğru- Her işinde adalet, doğ­ruluk bulunan hükümet. 3. Adile Sul­tan; Osmanlı döneminde Bağdat’ta valilik yapan Süleyman Paşa’nın hanı­mı. Adına bir cami bir de kervansaray yapılmıştır.

ADİLHAN: (a.t.i.) Er. – Adil yöneti­ci.

ADİL GİRAY: (a.t.i.) Er. – Kırım ve-liahtı. (1548- Kazvin 1579) Devlet Giray’ın oğlu. Osmanlı-İran savaşında Osmanlılara yardımcı oldu. İkinci Şa-

mah savaşını kazanan İranlılarca tut­sak edildi ve Kazvin’de öldü.

ADİN: (Ar.) Er. – Cennet (Adn).

ADİY: (Ar.) Er. – Savaşçı, savaştan geri durmayan, mücahid. Adiy b. Ha­tim et-Tai: 630 yılında müslüman ol­du. Babası gibi cömertti. Kabilesinde İslam’dan dönme eğilimleri görünce engel oldu. Cemel vakasında Hz. Ali­nin yanında yer aldı.

ADNAN: (Ar.) Er. – Cennette ölüm­süzlüğe kavuşan kimse.

ADNİ: (Ar.) Er. 1. Adın’a mensup, (bkz. Adnan). 2. Cennete girmeye hak kazanan. Adni Recep Dede. Türk mu­tasavvıf, şair. (Belgrat 1688).

ADNİYE: (Ar.) Ka. – (bkz. Adni).

AFAFET: (Ar.) Ka. 1. Afıflik, temiz­lik, temiz olan. 2. Fenalıktan, günah işlemekten kaçınma. 3. Namuslu ol­mak.

AFET: (Ar.) Ka. 1. Büyük felaket, bela, musibet. 2. Çok güzel kadın, dil­ber

AFFAN: (Ar.) Er. – Kötü şeylerden kaçınan, kötülüklerden uzaklaşan, te­miz. Ashab’dan bu ismi kullananlar olmuştur.

AFGAN: (Ar.) Er. – Heyecanlı, çabuk öfkelenen. Orta Asya’da yaşayan müslüman bir kavim. Cemalettin Af-gani: Müslüman alimlerden.

AFİF: (Ar.) Ka. 1. İffetli, namuslu, ırz ve namus sahibi kadın. 2. Doğru, haramdan sakınan, yolsuzluğa sap­maz kişi.

AFİFE: (Ar.) Ka.. – (bkz. Afif). IV. Mehmed’in hanımı.

AFİL: (Ar.) Er. 1. Uful eden, gurub eden, batan (güneş, yıldız). 2. Görün­mez olan, kaybolan

AFİTAB: (Fars.) Ka.l. Güneş, gün ışığı. 2. Çok güzel, dilber, parlak yüz.

AFRA: (Ar.) Ka. 1. Ayın onüçüncü gecesi. 2. Beyaz toprak. Afra binti Ubeyde: Sahabe hanımlardan.

A dan Z ye İsimlerin Anlamı – İsim Anlamları