Tasavvufun Gayesi Nedir?
Tasavvuf, islam dininin üzerine inşâ edildiği üç temel mefhumdan biri olan “İhsan”ı kendine gaye edinmiştir. O halde “İhsan”ın ne olduğunu anladığımız zaman, tasavvufun özünü ve gayesi ni de daha iyi anlamış oluruz.
İhsan mefhumunu, bizzat hadis-i şeriflerde görmekte ve açık bir şekilde izah edildiğine şahit olmaktayız. Hz. Ömer radıyallahu anh’in rivayet etmiş olduğu bir hadis-i şerif (Cibril Hadisi) şöyledir:
“Hz.Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem’in yanında bulunduğumuz bir sırada, bir de baktık ki elbisesi bembeyaz, saçları simsiyah, üzerinde yolculuk yaptığına dair hiçbir alamet olmayan ve hiçbirimizin tanımadığı bir kimse geldi. Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem’in yanına (varıp) oturdu. Dizlerini dizlerine dayayıp ve her iki avucunu iki uyluğu üzerine koyup:
“Ya Muhammed! İslam nedir? Bana söyler misin?” dedi.
Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem:
“Allah ‘tan başka hiç bir ilah ve mabud-u billah olmadığına ve Muhammed’in O’nun Resulü olduğuna şehadet etmen, namazı ikâme etmen, zekâtı vermen, ramazanda orucu tutman ve yoluna gücün yeterse, Beytullah ‘a hac etmendir.” buyurdu. O (yabancı kimse):
“Doğru söylüyorsun. “dedi.
Biz onun bu haline, hem Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem’e soruyor, hem de onu tasdik ediyor, diye hayret ettik.
Ondan sonra:
“Bir de iman nedir? Bana söyler misin? ” dedi. Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem:
“İman;Allah’a, meleklerine, kitaplarına,peygamberlerine, ahiret gününe iman etmendir. Bir de hayır, şer ve kaderin Allah ‘tan olduğuna iman etmendir.“ buyurunca, yine:
“Doğru söylüyorsun.” dedi.
“Ve İhsan nedir? Bana söyler misin? ” diye tekrar sordu. Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem de:
“İhsan, Allah’a sanki görüyormuşsun gibi ibadet etmendir. Zira sen O’nu görmüyorsan O seni görüyor” buyurdu. O yine:
“Doğru söylüyorsun.” dedi.
Ve bu yabancı kimse gidince Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem bir müddet durdu:
“Ya Ömer! Bilir misin o soran kimdi? ” dedi. “Allah ve Resûlüllah bilir.” dedim. O zaman buyurdular ki: “O, Cebrail idi. Size dininizi öğretmek için geldi.” (Müslim)
İşte Hz. Ömer radıyallahu anh’ın rivayet etmiş olduğu bu hadis-i şerifte, Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem bize islam dininin üç rükün üzerine olduğunu bildirmiştir.
1.İslam: Zahirî azalara taalluk eden amellerdir. (Namaz, oruç, hac, zekât gibi.)
2.İman: Allah’a, meleklere, kitaplara, peygamberlere, ahiret gününe, kaza ve kaderin Allah’tan olduğuna iman etmek gibi kişinin itikadına taalluk eden amellerdir.
3.İhsan: Bu da murakabe ve müşahedeye taalluk eden amellerdir. Bu ihsan makamı, manevi huşu ve huzur içerisinde Allah-u Zülcelal’e ibadet ederek kalbin temizlenmesine işaret etmektedir. Bundan dolayı ihsan makamı olmazsa dinin bir kısmını eksik bırakılmış olur.
Şöyle ki; bu hadis-i şerifte açıkça, kulun bütün ibadet ve kulluk görevlerini yerine getiren yani hayatının her anında, Allah-u Zülcelal’in kendisini gördüğünün, işittiğinin ve bildiğinin şuurunda olması gerektiği beyan edilmektedir. İşte, kişinin bu ihsan halini bozan sebepler; şeytanın vesvesesi, nefsin arzuları ve dış dünyanın etkileridir. O halde, bu tesirlerden kurtulmamız gerekmektedir ki ihsanı yaşayabilelim.
Bu tesirlerden kurtulma yolu ise bunların sebeblerini, insana nasıl tesir ettiklerini ve bunlara karşı ne gibi tedbirler alınması gerektiğini; kısaca bu marazi durumun teşhis ve tedavisini bilmek lazımdır. Şüphesiz ki bu konu bir müslüman için en önemli konudur. Zira kulluğun temel mihengi, her yaptığını, her anını Allah rızası için yapabilmektir. İşte bu da tasavvuf ilmini zorunlu hale getirmektedir.
Burada bir meseleye daha açıklık getirmekte fayda var. Denilebilir ki kişinin ihsanı yaşamasına zarar veren tesirleri, ayet hadis ve alimlerin kitaplarından öğrenip teşhis ve tespit edebiliyoruz. Evet bu bir yere kadar doğrudur. Ancak bu marazları tedavi etme usulü ve kurallarını inceleyen ilim ise tasavvuftur. Zira birer tasavvuf mütehassısı olan mürşid-i kamil; hem bu konulardaki zahirî ilmini, hem tecrübelerini ve hem de bâtınî yolla Allah-u Zülcelal’in verdiği manevî ilmi kullanarak kişiyi tedavi etmektedir.
Kaynak: Seyda Muhammed Konyevi K.S
Hanefi ve Şafi Mezhebine Göre Asrımız Meselelerine Fetvalar
Tasavvufun Gayesi Nedir?
Lütfen Paylaşın!